Basında ÖzÜ - Güvenli ve Güvensiz Bağlanma Nedir?

Milliyet

Güvenli ve güvensiz bağlanma nedir? Nasıl oluşur vecizleri nasıl etkiler?

Bağlanmayı çocuk ve ebeveyn arasındaki biyolojik temelli özel ilişki olarak tanımlamıştık. Bu ilişkide, çocuğun temel ihtiyaçları kadar psikolojik gereksinimlerinin de önemli olduğunu vurgulamıştık. Şimdi bu ilişkinin nasıl çocuktan çocuğa farklılaştığına bakalım.

Güvenli, Güvensiz-Kaygılı/Tutarsız ve Güvensiz-Kaçınan Bağlanma Stilleri:

Parkta Ayşe ve annesini gözlemleyelim. Ayşe oynarken düşüyor ve annesinin yanına koşup ona sarılıyor. Gözyaşlarını silip onu rahatlatan annesiyle biraz zaman geçirdikten sonra başka bir oyuncağın yanına koşuyor. Ama bu sefer biraz tedirgin ve annesinin cesaretlendirmesine ihtiyacı var. Annesine döndüğünde, onun gülümsemesini görüp oyuncağı denemek için cesareti kendinde buluyor. Aynı parktaki Zeynep önündeki taşa takılıp ağlayarak annesine koşuyor. Annesi "Ben dikkatli ol demiyor muyum?" diye kızarak Zeynep'i kucaklıyor. Zeynep ağlamasını kontrol edemiyor, annesinin kucağında sakinleşemiyor ve eve erken dönüyorlar. Aynı parkta Ali ve annesi de var. Ali kaydıraktan biraz sert yere düşüyor ve canı acıyor. Ama annesinin yanına gitmiyor. Mutsuz ve canı acımış, içini çekerek başka bir oyuncağı deniyor. Annesine dönüp bakmıyor bile.

Peki Zeynep ve Ali Neden Böyleler?

Güvenli bağlanma özellikleri taşıyan Ayşe'nin annesinin aksine, Zeynep ve Ali'nin anneleri güvenli sığınak ve güvenli alan işlevlerini tam olarak sağlayamamışlar. Ağlaması dinmeyen Zeynep annesiyle daha önceki deneyimlerinden şunu öğrenmiş: "Annem her zaman yanımda olmuyor, onun ilgisini ve desteğini sağlamak için uzun uzun ağlamalıyım." Bu yüzden, güvensiz ve kaygılı/tutarsız bağlanma özellikleri gösteriyor. Tutarsızlığı ise annesinin ona yetmemesine, sakinleşememesine rağmen kuçakta kalmasıyla görüyoruz. Ali ise şöyle düşünüp hissediyor. "Annem ona gitsem de benimle ilgilenmez, ben kendi başımın çaresine bakmalıyım. En iyisi yeni bir oyuncakla oynayıp, acıyan bacağımı unutmak." Ali ise güvensiz-kaçınan bağlanma özelliklerine sahip. Annesinin ona kucak açacağına olan inancını kaybettiği için kendi başının çaresine bakıyor. Çevresiyle haşır neşir oluyor. Bu örneklerle gördüğümüz bağlanma stilleri, bağlanma ilişkisindeki deneyimlerin ve bu deneyimlerin yaşattığı olumlu/olumsuz duyguların sonucu. Anne ne kadar olumlu, tutarlı, duyarlı ve sınırları net çizebilirse çocuğu da o kadar güvenli bağlanma özellikleri taşıyor. Bu da çocuğun kendisiyle ilgili algısını ve çevresinden beklentilerini olumlu kılıyor. Olumlu benlik ve çevre şablonu oluşuyor. Örneğin büyüdüğünde Ayşe çevresinin ona sıcak davranacağına ve destekleyeceğine inanıyor. Çünkü sevilebilir olduğunu evde annesinin davranışlarıyla deneyimlemiş. Fakat Zeynep ve Ali, çoğunlukla ilişkilerinde zorluklar olabileceğini düşünüyorlar. Zeynep hep ilgi bekliyor, zor anlarda daha yoğun kaygı yaşıyor. Kendisinin o kadar da sevilesi biri olmadığını düşünüp çekingen kalıyor. Ali ise evde nasıl annesinden uzak durup kendi başının çaresine bakmayı benimsediyse sosyal ilişkilerinde de mesafeyi tercih ediyor. Çevresine kolay kolay güvenmiyor, kendisini, öğrendiklerini ve yaptıklarını fazlasıyla önemsiyor.