ÖzU in Press - Yrd. Doç. Dr. Reyhan Aydoğan Otomatik Pazarlık Sistemleri Yapay Zeka Uygulaması (Turkish)

Sizin yerinize pazarlık yapan teknoloji

Yapay zeka teknolojisi, gündelik hayatta yapmamız gereken seçimler konusunda da bize yardımcı oluyor. Büyük miktarda veriyi hızla işleyebilen "otomatik pazarlık sistemleriw işimizi çok kolaylaştıracak...

İNSAN hayatı dijitalleştikçe, günlük işlerimizi kolaylaştıran ve bazı işleri "makinelere" ya ada akıllı sistemlere bırakan yöntemler geliştiriliyor. Siz farkında olmasanız da, bu yöntemler arasında yapay zekanın katkısı büyük. Makinelerin insan gibi düşünmesini ve insanın kolayca karar almasını sağlayacak akıllı algoritmalar, kriterlerinizi bildirmeniz halinde binlerce veriyi analiz ederek sizin için en ideal sonucu ortaya koyuyor. Yapay zekanın genel kapsamını tarif eden bu yöntem, aslında sizin tahmin ettiğinizden de çok "işimize burnunu sokuyor". Çünkü artık işlerimizi yapmak için pratik hayatta daha çok seçim yapmamız ve karar vermemiz gerekiyor. Oysa buna zamanımız yok.

Özyeğin Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümümden Yrd. Doç. Dr. Reyhan Erdoğan'ın üzerinde çalıştığı yazılımlar, pazarlık yaparak karar verdiren "otomatikleştirilmiş pazarlık sistemleri" yapay zekanın kullanımıyla ilgili ilginç örnekler sunuyor.

E-Ticarette Kolaylık

Yapay zekada pazarlık ne anlama geliyor? Kısaca şöyle açıklanabilir: Bir karar vermeniz gerekiyor, ancak karar vermenizi sağlayacak binlerce, hatta milyonlarca veri veya seçenek var. Bir insanın bu kadar çoklu veri arasından "en doğru" seçimi yapması, hem zaman hem de ciddi bir çaba meselesi. Bu yüzden devreye, yığınla veriyi kriterlerinize göre seçerek karar vermenizi sağlayan yapay zeka giriyor.

Diyelim, ailecek bir tatil planlıyorsunuz. Diyelim ki, aile bireyleri tatile ne zaman çıkılacağı, nereye hangi araçla gidileceği, ne tür aktiviteler yapılacağı gibi konularda farklı isteklere sahip. Tüm bu verilerin yazılımın bilgi tabanına girilmesi gerekiyor. Daha sonra kişilerin tercihleri modellendiriliyor. örneğin biri Marmaris'i, diğeri Bodrum'u, başka biriyse Antalya'yı tercih edebilir. Bu veri tabanının ve modellendirilmenin tamamı algoritmanın en doğru karar vermesi için kullanılıyor. Siz Antalya'da bir tatil beldesi aradığınızda, makine öğrenimi ve akıl yürütme yöntemlerini kullanan yazılım sizin Akdeniz'de bir yere gitmek istediğinizi düşünebilir ve buna uygun bir sonucu karşınıza çıkarabilir.

Erdoğan, bu yöntemin e-ticarette nasıl kullanılabileceğini ise şöyle anlatıyor: "örneğin, sizin akıllı yazılımınız bu uygulamadan beş günlük bir tatil için Antalya'da beş yıldızlı deniz manzaralı iki kişilik oda, her şey dahil sistemde, İstanbul'dan uçak ile ulaşımın sağlandığı bir paket için maksimum 3 bin TL'lik bir teklif verebilir. E-turizm sitesindeki yazılım ise size Antalya'da beş yıldızlı X otelinde kara manzaralı iki kişilik bir odayı altı günlük, her şey dahil sistemde İstanbul'dan Y havayolu firması ile transfer dahil 3 bin 250 TL'lik bir karşı teklif verebilir. Bu tarz karşılıklı tekliflerle bir anlaşma sağlanabilir ve tatil paketiniz hazırlanabilir."

Her konuda pazarlık yapabilecek sistemler geliştiren Yrd. Doç. Dr. Reyhan Erdoğan, Hollanda'daki Delft Unlversity of Technology'de uluslararası bir araştırma grubuna katılarak, GENIUS isimli genel pazarlık yapan yapay zeka simülatörünü geliştirmelerine dahil olmuş. GENIUS, bu yıl dokuzuncusu düzenlenecek Uluslararası Pazarlık Yapan Akıllı Yazılımlar Yarışmasında (ANAÇ) da "moderator olarak kullanılacak. Geçen yıl Özyeğin Ünivertesi'nden üç öğrenciyle ANAC tan ikincilik ve üçüncülük dereceleriyle dönmüştü.

Otonom Araçlar Karar Veriyor

Otomatikleştirilmiş pazarlık sistemlerinin e-ticaret alışverişlerinin yanı sıra yaygın olarak kullanıldığı bir alansa otonom araçlar. Sürücüsüz araçlar trafik kurallarına uygun bir şekilde sürülecek, ancak insanlar gibi aniden karar vermeleri gerektiğinde ne yapacak? Bu karar verme anında, yapay zeka devreye girerek bu otonom aracın trafik kurallarına uyarak bir seçim yapmasını sağlayacak. Erdoğan, bu sistemin trafikteki kullanımıysa şöyle açıklıyor: "Hastası olan bir sürücü selektör yakarak otonom aracın önüne geçmek istediğinde bu araç nasıl karar verecek? Araçlar entegre edilen sensörlerle yakınındaki diğer araçlarla iletişime geçip otomatik pazarlık yapabilir ve kimin önce hareket edeceğine karar verebilir. Bu yönde uzlaşmaya varmaya çalışabilirler. Bunun dışında, günümüzün problemlerinden biri de trafik tıkanıklığı. Aynı yöne giden kişilerin kişisel akıllı yazılımları birbirleriyle pazarlık yaparak, ne zaman kimin aracının kullanılacağına karar verebilir."