Özyeğin Üniversitesi, Çekmeköy Kampüsü Nişantepe Mahallesi Orman Sokak 34794 Çekmeköy İstanbul

Telefon : +90 (216) 564 90 00

Fax : +90 (216) 564 99 99

info@ozyegin.edu.tr

Haz 11, 2021

Basında ÖzÜ - Bağlanma Odaklı Müdahale/Destek Programları (4)

Milliyet

Önceki yazımızda bağlanma odaklı müdahale/destek programlarınının içeriklerinde neler olduğuna bakmaya devam etmiştik. Anne-babaların çocuklarını gözlemlemelerinin önemini ve gözden kaçan ipuçlarını nasıl yakalayabileceklerine değinmiştik. Şimdi gözlem sonrasına odaklanalım.

Çocuğun İhtiyaçlarını Okumak

Defalarca tekrarladığımız gibi bağlanmanın güvenli sığınak ve güvenli alan fonksiyonlarını gösterebilmek, güvenli bağlanmanın gelişimini sağlıyor. Peki bu iki fonksiyonu nasıl ve ne zaman yerine getireceğimizi nasıl anlayacağız? Çocuğunuz stres, kaygı, üzüntü, hayal kırıklığı gibi olumsuz duygular yaşadığında, ona kol kanat germek, sakinleşmesine yardımcı olmak güvenli sığnak olabilmenin ön koşulu. Ancak bunu yaşadığı duygunun ne olduğunu, nelere yol açtığını ve nasıl başedilebileceğini açıklayarak yapmak da bir o kadar önemli. Bunun basit olduğu düşünülebilir ama bu olumsuz duygularla birlikte kalmak kolay değildir. Çünkü bunlar anne-babaları kötü veya yetersiz hissettirebilir. Bazen de kendi çocukluklarında yaşadıkları olumsuzlukları hatırlatabilir. Buna bağlı olarak, çocuğu olumsuz duygusundan uzaklaştırmak, unutmasına teşvik etmek ve dikkatini dağıtmak en çok başvurulan yöntemlerdir. Örneğin, Zeynep parkta düşüp ağlayarak annesine koştuğunda, annesi " bir şey yok bir şey yok, hadi geri dön oyna" dediğinde, annesi güvenli sığnak olamıyor. Zeynep'in o anda ihtiyacı olan ona güvenli alan olup, oynamasını ve oyundan zevk almasını sağlayacak bir anne değil. Tam tersine onunla ilgilenip, onu sakinleştirecek birine ihtiyacı var.

Peki Zeynep'in Annesi Ne Yapabilir?

Çocuğunun yerine kendisini koyup, şu soruları sorması işini kolaylaştırabilir: "Ben Çcukken düşüp annemin yanına gittiğimde ondan ne beklerdim?", "Yeniden oyuna gönderilmeyi mi yoksa kucağında bir süre sakinleşmeyi mi?". Annesinin cevabı büyük ihtimal sakinleşmek olacaktır. Ama bunu kolayca yapabilmesinde iki önemli etmen rol oynuyor. Bunlardan ilki böyle durumlarda ne hissettiği ve düşündüğünü anlayabilmesi. Eğer Zeynep'in ağlaması annesinde kaygı duygusunu ve yetersizlik düşüncesini tetikliyorsa bundan çocuğunu oyuna yönlendirerek kaçmak kestirme bir yol olabilir. İkinci olarak, çocuğuna böyle durumlarda şevkat göstermek kendi deneyim repertuvarında olmayabilir. Yani kendi annesinden benzer davranışları çocukken görmemiş olabilir. Buna daha önce türkü söylemeye benzetmiştik. Bir türküyü söylemek için önce onu duymak, eşlik etmek ve pratik yapmak gerekir. Zeynep'e düşüp ağladığında güvenli sığnak olabilmeyi bir türküye benzetirsek, Zeynep'in annesinin bunu öğrenmesi gerekecek. İşte bağlanmaodaklı müdahale/destek programlarında yapılmaya çalışılanlardan bazıları bunu ne zaman, nasıl yapabileceği ve yaparken duygu ve düşüncelerine nasıl odaklanıp, şekillendirebileceğidir. Diğer yandan Zeynep'in annesi çocuğu oyun oynarken de güvenli alan yerine güvenli sığnak olmaya çalışıyor. Zeynep yeni ve onu biraz zorlayıcı bir oyuncağın yanına gittiğinde, annesi hemen "gel yanıma şimdi düşeceksin" diyor. Halbuki Zeynep'in bu yeni oyuncağı denemeye, öğrenmeye ve keşfetmeye ihtiyacı var.

Peki Zeynep'in Annesi Nasıl Farklı Davranabilir?

Şu soruları sorması faydalı olabilir: "Ben çocukken yeni bir oyuncağı keşfetmek istediğimde, annemin nasıl davranmasını beklerdim?", "Oyuncakla oynamam için annemin destek olmasını mı yoksa oyuncaktan uzaklaştırılmayı mı?". Burada da Zeynep'in annesinin çocuğu yeni ve onu zorlayan şeyleri denediğinde ne hissettiğini ve düşündüğüne yoğunlaşılması yardımcı çocukken düşüp annemin yanına gittiğimde olacaktır. Buna bağlı olarak müdahale/ ondan ne beklerdim?", "Yeniden oyuna gönderilmeyi mi yoksa kucağında bir süre sakinleşmeyi mi?". Annesinin cevabı büyük ihtimal sakinleşmek olacaktır. Ama bunu kolayca yapabilmesinde iki önemli etmen destek programlarında ebeveynlerin gerçekçi olmayan duygu ve düşünceleri işlenir.

Gelecek hafta: Güvenli bağlanmayı destekleyici öneriler