Basında ÖzÜ - Çocuğun Mizacı ve Bağlanma

Milliyet

Dr. Gizem Arıkan
Klinik Psikolog / Özyeğin Üniversitesi Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi

Geçmiş haftalarda çocukların bağlanma özellikleri ve annebabalarının buna katkısı üzerinde durduk. Farklı anne-çocuk İkilileriyle de bu ilişkinin nasıl şekillendiği, çocukların geleceğine olan etkisini ele aldık. Bağlanma ilişkisinin duygu düzenleme ve psikolojik bozukluklardaki rolüne değindik. Elbette çocukların özellikleri deanne-çocuk ilişkisini etkileyebilir. Bunların başında da çocuğun mizacı gelmektedir.

Mizaç Nedir?

Mizaç bizim dışımızda olanlara karşı gösterdiğimiz tepkilerimizin nasıl olacağını belirlemektedir. Duygularımız, hareketlilik veya durgunluğumuz, dikkatimizdeki değişimler, davranışlarımızın ve etkileşim anındaki tarzımız mizacımızı oluşturur. Kişiden kişiye değişen bu özellikler bebeklerde ve çocuklarda üç tipte karşımıza çıkmaktadır: Kolay, yavaş adapte olan veya ısınan ve zor. Örneğin kolay mizaca sahip bebeklerin bakımı rahattır. Uykuda, yemek yemede sorun yaşamazlar, huzursuzlukları kısa sürer ve daha rahat sosyalleşebilirler. Diğer yandan zor mizaçlı bebekler, uykuda, yemek yeme de sorun yaşayıp, sık huzrusuzluk yaşayıp zor sakinleşebilirler. Çevreleriyle ilişkilerinde daha gergin olabilirler. Yavaş adapte olan veya ısınan bebekler ise bu iki tipin ortasında yer alabilir. Günümüzde mizaç üzerine yürütülen araştırmalarda ise duygusal tepkiler, çocuğun hareketliliği ve sosyalleşme tarzı üzerinden dikkate alınmaktadır. Bu alanlardaki bireysel farklılıklar da elbette çocukların anne-babalarıyla kurdukları ilişkiye yansıyabilir.

Mizacın Anne-Babayla Kurulan İlişkiye Etkisi

Eğer çocuğunuz düzenli ve sorunsuz yemeğini yiyor, yatağına koyduğunuzda hemen uyuyor, genel olarak neşeli keyifli, çevresiyle etkileşimi sorunsuz ise bu sizin ona karşı daha sıcak davranmanızı, sabırlı olmanızı ve olumlu duygu gösterme sıklığınızı artırabilmektedir. Diğer yandan, yemek yemeyen, sürekli uyanıp sizin ilginizi talep eden, sakinleşirken daha uzun süre kucağınızda tutmanız, piş piş yapmanız gereken bir çocuğa sahipseniz, bu durumda zorlanabilirsiniz. Bu zorlanma sabrınızı test eder ve olumsuz davranışlar duygular göstermenize yol açabilir.

Peki Bağlanma İlişkisi Etkilenir mi?

Yapılan araştırmalarda çocukların mizaç özelliklerinin anne-çocuk arasında ilişkisi için önemli olduğunu göstermektedir. Ancak annenin tepkilerinin ve davranışlarının daha belirleyici olduğu tespit edilmektedir. Örneğin, Ayşe bebekliğinde zor uyuyan, yemek yerken mızmızlanan, huzursuz olduğunda hemen sakinleşmeyen, sosyal etkileşimlerinde de daha içe kapanık ve huysuz bir çocuk olabilir. Ayşe'nin annesinin sabrı, çocuğunu anlamaya ayırdığı zaman, sakinleşmesinde ve duygularını yönetmedeki yardımı, Ayşe'nin mizaç özelliklerini yoğun şekilde yaşamamasına neden olmuş. Yani bu özellikleri daha çok bilenmemiş. Bu da güvenli bağlanmayı desteklemiş. Diğer yandan Zeynep ve Ali de benzer özellikler taşıyan ve akranlarına göre daha zor çocuklarmış. Ama annelerinin sabırsız davranışları, çocuklarına gösterdikleri olumsuz duygular ve davranışlar olumsuz mizaç özelliklerinin daha belirginleşmesine neden olmuş. Hatta çocuklarına karşı umursamaz olmaları veya şiddet göstermeleri güvensiz bağlanma ilişkisine zemin hazırlamış. Peki, annelerin, çocuklarının mizaçlarına göre hareket edebilmeleri ve güvenli bağlanmayı desteklemeleri mümkün mü? Evet, bunu sağlayacak en temel unsur ise anne duyarlılığıdır.

Haftaya: Anne duyarlılığı ve bağlanma