Seçenek sayısı bağışları nasıl etkiler?

Seçenek sayısı sadece bağış miktarını değil aynı zamanda bağışların dağılımını da etkiliyor.

Bir an için 3 sivil toplum kuruluşunun (STK) bağış için size yaklaştığını düşünüm. Bunlardan biri UNICEF, diğeri OXFAM ve sonuncusu da MERCY CORPS, ya da sizin seçtiğiniz ve bağışta bulunmayı düşündüğünüz üç STK, olsun.

Kaynak: Soyer, E., & Hogarth, R. M. (2011). The size and distribution of donations: Effects of number of recipients. Judgment and Decision Making, 6, 616-628.

Ne yaparsınız? Bağışta bulunur musunuz? Yanıtınız evet ise, ne kadar? Ve toplam bağışınızı bu üç STK arasında nasıl dağıtırsınız?

Şimdi bir de sizden bağış bekleyen STK’ların sayısının üç değil sekiz olduğunu varsayın. Bu davranışınız nasıl değiştirir? Sizce insanlar, bağış bekleyenlerin sayısı arttığında, bağış miktarını da arttırırlar mı?

Özyeğin Üniversitesi öğretim üyesi Emre Soyer ile Pompeu Fabra Üniversitesi öğretim üyesi Robin Hogarth, İspanya’da gerçekleştirdikleri iki saha çalışması ile seçenek sayısının bağış yapma davranışını nasıl etkilediğini araştırdılar. Aşırı seçenek yüklenmesinin tartışılan olası negatif etkilerinin gerçekleşip gerçekleşmediğinin araştıran, yardımseverlik ve fedakârlık üzerine bu ilk çalışma Judgment and Decision Making dergisinde yayınlandı.

Araştırmanın üç temel bulgusu var:

1. Seçenek sayısı arttıkça bağış miktarı (azalarak da olsa) artıyor: daha çok insan ortalama daha çok para bağışlıyor.

Öncelikle insanlar daha çok seçenek olmasını yardıma muhtaç daha çok kişi olarak algılıyorlar. İkinci olarak, insanlar bağışlarını değişik seçeneklere istedikleri gibi dağıtabiliyorlar. Bu ikinci neden çok önemli. Beklenen ve başka ortamlarda gözlemlenen çok seçenek olmasının insanların karar vermesini zorlaştığı yönünde. Ancak söz konusu yardımseverlik olunca durum böyle değil.

2. İnsanların bağışlarını nasıl dağıttığı seçenek sayısına göre değişiyor.

Özellikle, az sayıda STK varsa, yardımseverler bağışlarını STK’lara daha eşit biçimde dağıtıyorlar. Sayı artınca, bağışlarının büyük kısmını (bazan tamamını) en çok aşina oldukları kuruluşa yapıyorlar. Dolayısıyla, rekabet tanınana çıkar sağlıyor.

3. Son olarak, bu sonuçlar birden farklı bağış kampanyası yürüten tek bir STK için de geçerli.

Daha çeşitli kampanya yapmak, ortalamada bağış miktarını arttırıyor. Bir istisna hariç. Eğer bağışçıyı seçeneklerden birine zorlarsanız, çok seçenek olması geri tepebilir. Örneğin internet üzerinden bağış topluyorsanız ve bir çok seçenek olmasına rağmen açılan menü ile kişiyi tek bir seçeneğe zorlarsanız bağış miktarı azalabilir. STK’lar için en doğru olan, farklı seçenekler sunup, bağışçıların miktarı istedikleri gibi bu seçeneklere dağıtmalarına izin vermeleri.