Beynin Gizli Gücü: Alışkanlıkların Psikolojisi

Günlük hayatta fark etmeden yaptığımız pek çok davranış aslında beynimizin otomatik pilot modunda çalışmasının bir sonucudur. Sabah uyandığınızda yüzünüzü yıkamak, kahvenizi belirli bir saatte içmek ya da ders çalışma rutininiz... Tüm bunlar birer alışkanlıktır. Peki, alışkanlıklarımızın arkasındaki psikolojik mekanizma nasıl işler ve bunları bilinçli olarak nasıl yönlendirebiliriz?

Alışkanlıklar Nasıl Oluşur?

Beynimiz, enerjisini verimli kullanmak için belirli döngüler oluşturarak günlük hayatımızın birçok öğesini otomatikleştirir. Psikolog Charles Duhigg, "Alışkanlık Döngüsü"nü şu üç temel bileşenle açıklar:

1. Tetikleyici (Hatırlatıcı): Alışkanlığın başlamasına neden olan olay ya da durum. (Örneğin, sabah kalktığınızda kahve kokusu almak.)
2. Rutin: Tetikleyiciye yanıt olarak oluşan davranış. (Örneğin, kahve yapıp içmek.)
3. Ödül: Beynin bu davranışı tekrarlamasını sağlayan olumlu his ya da çıktı. (Örneğin, kahve içtikten sonra enerjik hissetmek.)

Bu döngü defalarca tekrarlandığında alışkanlıklar oluşur ve beynimiz bunları bir süre sonra bilinçsizce uygulamaya başlar.

Olumlu Alışkanlıklar Nasıl Geliştirilir?

Üniversite hayatı, yoğun akademik tempo ve sosyal yaşam dengesini kurmayı gerektirir. Bu dengenin sağlanmasında olumlu alışkanlıklar kritik bir rol oynar. İşte olumlu alışkanlıklar geliştirmek için kullanabileceğiniz bazı stratejiler:

1. Küçük Adımlarla Başlayın
   Yeni bir alışkanlık edinmek istiyorsanız, büyük hedefler koymak yerine küçük ve uygulanabilir adımlarla başlamalısınız. Örneğin, her gün bir saat ders çalışmak yerine, 10 dakikalık kısa tekrarlar yapmak daha sürdürülebilir bir alışkanlık olabilir.
2. Tetikleyicileri Belirleyin
   Yeni bir alışkanlığı benimsemek için var olan tetikleyicileri fark etmek önemlidir. Örneğin, sabah uyanır uyanmaz su içmeyi alışkanlık haline getirmek istiyorsanız, su dolu bir bardak hazırlayarak yakınınızda tutabilirsiniz.
3. Ödüllendirme Sistemi Kullanın
   Beynimiz, keyif aldığı şeyleri tekrarlamaya eğilimlidir. Yeni bir alışkanlık kazandığınızda kendinizi küçük ödüllerle motive edebilirsiniz. Örneğin, gün boyunca çalışma planınıza sadık kaldığınızda sevdiğiniz bir filmi izleyerek kendinizi ödüllendirebilirsiniz.

Kötü Alışkanlıkları Bırakmak

Olumsuz alışkanlıkların bırakılması, olumlu olanları geliştirmek kadar önemlidir. Bunun için:

• Tetikleyicileri değiştirin: Kötü bir alışkanlığınızın ne zaman ve hangi durumlarda tetiklendiğini belirleyin. Örneğin, sosyal medyada fazla zaman harcıyorsanız, telefon bildirimlerinizi kapatarak tetikleyiciyi ortadan kaldırabilirsiniz.
• Alternatif bir rutin belirleyin: Kötü bir alışkanlığı iyi bir alışkanlıkla değiştirin. Örneğin, stresli olduğunuzda atıştırmalık yemek yerine kısa bir yürüyüş yapmayı deneyebilirsiniz.
• Süreklilik Sağlayın: Yeni bir alışkanlık edinmek veya bir alışkanlığı bırakmak zaman alabilir. Sabırlı olun ve süreci sürekli hale getirin.

Sonuç

Alışkanlıklar, günlük yaşamımızın büyük bir kısmını oluşturur ve üniversite hayatında başarılı olmak için bilinçli olarak yönlendirilmesi gereken önemli bir unsurdur. Olumlu alışkanlıklar geliştirerek akademik performansınızı artırabilir, sosyal ve kişisel yaşamınızda daha dengeli bir yapı oluşturabilirsiniz. Unutmayın, beyninizin gizli gücünü keşfetmek sizin elinizde

Referanslar

• Duhigg, C. (2012). The power of habit: Why we do what we do in life and business (Vol. 34, No. 10). Random House.
• Lally, P., Van Jaarsveld, C. H., Potts, H. W., & Wardle, J. (2010). How are habits formed: Modelling habit formation in the real world. European journal of social psychology, 40(6), 998-1009.
• Wood, W. (2019). İyi alışkanlıklar, kötü alışkanlıklar: Kalıcı değişimlerin bilimi. Farrar, Straus and Giroux.